Sokollu Mehmet Paşa
Sadrazamlık Hizmetinde Bulunduğu Padişahlar:
II. Selim ve III. Murat dönemleri "Sokullu Mehmet Paşa Dönemi" olarak adlandırılır. Bu dönemde padişahlar gölgede kalmış, vezir ülkeyi çekip çevirmiştir.
Sokollu Mehmet Paşa, Bosna'nın Sokoleviç yöresinden gelmiş bir devşirmedir. Aynı zamanda II. Selim'in damadıdır.
Kıbrıs (1571)
- Venedik egemenliğindedir.
- Akdeniz'de ticari, ekonomik, stratejik önemi vardır; toprak birliği açısından önem taşır.
- 1571'de sefer yapılır, alınır.
İnebahtı (1571)
- Kıbrıs'ın kaybı üzerine Venedikliler Haçlı donanması toplar, ve Osmanlı'yı yenerler.
- Uluç Ali Reis 30 Parça donanmayı İstanbul'a kurtarır.
- Kılıç Ali Reis adıyla Kaptan-ı Derya olur.
- Yenilgi üzerine, harıl harıl çalışan tershaneler 400 parçalık donanma üretirler. Ancak bu donanma karşısına çıkacak bir düşman bulamaz. O yüzden İnebahtı'nın önemi o kadar da büyük değildir.
- Savaşın önemli bir sonucu, Avrupa'nın "Yenilmez Türk" düşüncesinden sıyrılmasıdır.
- Eğlencesi: Sokollu Mehmet Paşa, yepyeni donanmasını "Yelkenleri atlastan, halatları ibrişimden gemiler" diye anlatarak Osmanlı'nın gücünü vurgulamıştır.
Diğer fetihler
- Tunus, Cezayir, Fas Osmanlı denetimine girer.
Sokollu Mehmet Paşa'nın ileri görüşlülüğü: Projeler
- Don-Volga Nehirleri Projesi
- Karadeniz'e dökülen Don ve Hazar Denizi'ne dökülen Volga nehirlerini birleştirme projesi Sokollu Mehmet Paşa'nın tamamlayamadığı iki projesinden biridir.
- Bu iki nehrin birleştirilmesiyle, yatakları gemi geçişine müsait bu nehirler vasıtasıyla Osmanlı Deniz Kuvvetleri ve ticaret gemileri Hazar Denizi'ne ulaşabilecekti.
- Denizden bu ulaşımın sağlanmasıyla eski İpek Yolu mallarının yeni bir deniz yolu alternatifi olacak, okyanuslardaki ticaret sebebiyle zayıflayan Akdeniz ticareti yeniden canlanacaktı.
- İran'ın kuzeyden denizden kontrolü sağlanacak, gerektiğinde asker sevkiyatı kolaylaşacaktı.
- Orta Asya'ya ulaşılmış olacak, oradaki Türklere ulaşmak vasıtasıyla egemenliğik genişletilecekti.
- Kafkaslar üzerinde kontrol sağlanacak, Rusların güneye inmesi ve İran'ın kuzeye çıkmasına engel olunacaktı. ….
- Peki neden olmadı?
- İnşaatın üçte biri tamamlanmış olmasına rağmen işler ters gider. İstanbul'da Sokollu'nun başarılar kazanarak itibarının artmasını istemeyen rakipleri sürekli aleyhte propaganda yaparken, Kırım Hanı da üzerindeki Osmanlı etkisinin artmasını istemediği için inşaatın güvenliğini sağlamamıştır. Hatta Han Ruslarla anlaşmıştır. Bu engellemelere proje de haliyle dayanamaz.
- Süveyş Kanalı Projesi
- Süveyş Tersanesi'nde üretilen gemiler ile Hint Deniz Seferleri başarısız olmuştu. Sonuç olarak, Umman Denizi ve Hint Okyanusu'nda üstünlük sağlanamamış; ticaretin Osmanlı'ya gelir sağlaması hayali suya düşmüştü. Ne var ki, Süveyş Kanalı ile Hindistan'a giden yol çok kısalacak; Akdeniz yeniden önem kazanacaktı.
- Akdeniz Donanması, Hint Okyanusu'ndaki mücadelere destek verebilecek; Osmanlı yeniden ticaretin kilit noktasına yerleşecekti.
- Ama bu proje o dönemin güçlü ekonomili Osmanlı İmparatorluğu için bile çok pahalı idi.
- Diğer projede olduğu gibi içerideki entrikalar, bu projeye engel olmuş; Sokollu Mehmet Paşa başarısız olmuştur. (Projenin maliyeti de iyi bir koz olarak kullanılmıştır.)
Sokollu Mehmet Paşa 1579 yılında, III.Murat'ın eşi Safiye Sultan tarafından tutulan, derviş kılığındaki bir yeniçeri tarafından hançerlenerek öldürülmüştür. (11 Ekim 1579)
Sokollu'nun ölümüyle Duraklama Dönemi başlar.
