Rönesans
Rönesans, eski Helen-Roma uygarlığını tekrar hayata geçirmek için Avrupa'da yapılan Ortaçağ'dan "Modern" Çağ'a geçişi teşkil eden olaylar dizisidir.
Helen Uygarlığı: Helen → Helenistik → Roma → İslam/Bizans → Avrupa
Ortaçağ’dan Modern Çağ’a geçişi simgeleyen bir olay:
- Hür düşünce ve sanat gelişir.
- Hümanizma
- Reform hareketinin de tetikleyicilerinden.
- Antik Helen bireyciliğinin, akılcılığının yeniden ele alınmasıdır.
Kuzey İtalya'nın Üstünlükleri:
- Kuzey İtalya’da başlar, oradan Kuzey’e yayılır. Neden?
- Konum – deniz ticareti ile ilgelenen tüccar sınıf sanatı, ilmi destekler.
- Liberal yapılanma, meclislerle yönetilen kent devletleri. Merkezi monarşiler yok.
- Roma kültürüne yakın.
Neden Rönesans?
- Kilisenin güç yitirmesi (Haçlı seferleri, burjuva sınıfının merkezi krallıkları desteklemesi, merkeziyetçilik)
- Matbaa sayesinde kolaylaşıp yaygınlaşan eğitim. İncil’in çoğaltılması, dogmatik Kilise felsefesinin ayağını kaydırır.
- Ticaret ile birlikte sanatın desteklenmesi. Mezenler (güçlü aileler, örn. Medici) Sanatı, düşünceyi destekler.
Bir geçişler dönemi:
- Skolastisizm → Hümanizma
- Dogmatik → Sorgulamacı
- Kilise tabanlı → Liberal, bağımsız
- Kuramsal → Günlük iş ve olaylarla ilgili.
Hümanizm
- İnsan erdemlerini temel alır. Herşeyin merkezinde insan olduğuna, evrenin insan için olduğuna inanan akım.
- Ortaçağ'da Yunan, Romalılar tamamen unutulmamış, Hristiyanlıkla örtüşen yönleri biliniyordu. (Aristo, Plato, Cicero, Seneca, Virgil)
- İnsan herşeyin ölçüsüdür. İlgi alanı dünyayı keşfe yoğunlaşmalıdır. (Ahirete değil)
- İnsan (Skolastizmin aksine) güçlüdür ve başarılara imza atabilir.
- Gerçekleri dile getirmek iyidir. Erdemli kişi eleştiriye tahammül eder.
- İnsanın faal olması iyidir.
- Zenginlik kötü değil, sanat ve bilim üzerine harcanırsa yararlıdır.
- İnsan Tanrının imgesidir, fakat irade sahibidir.
- İnsan doğuştan iyidir (Eski görüşün aksine).
Düşünürler:
- Makyavel → gerçekçilik
- Petrark → Hümanizmin babası, "insan kendini geliştirmelidir"
- Erasmus → hiciv yoluyla skolastik düşüncenin yerilmesi, yapmacılığa tepki, kralları ve yardımcılarını eleştiri
- More → Plato ve Farabi’den tırtık bir takım fikirler.
- Bacon
Sonuçlar:
- Rönesans ile birlikte başlayacak olan akılcı ve deneyci yaklaşım, Aydınlanma Çağı’nı tetikleyecek etmenlerdendir.
- Skolastizm çöker
- Dine güven azalır, dolaylı olarak Reform hareketlerine etki eder.