Coğrafi Keşifler

15. yüzyılın başlarında başlar…

Neden keşif?

  • Haçlı seferlerinin etkisiyle kapalı ekonomiden açık ekonomiye geçiş.
  • Doğu ile ticaretin pahalılaşması; Osmanlı’nın İtalya kent devletlerinin Karadeniz ve Doğu Akdeniz ticaretine engel olması.
  • Yeni ya da doğudan gelen buluşlar/gelişmeler:
    • Pusula
    • Gemicilik alanında gelişmeler.
    • Coğrafya bilgisinin gelişmesi (antik düşünürlerin etkisi)

Bu dönemde bazı devletler:

  • İspanya – Gırnata, Aragon, Kastilya, Portekiz gibi küçük krallıklar halinde. İlk keşifleri Portekiz yapacak, Aragon ve Kastilya’nın siyasi evlilik sonucu birleşmesiyle de İspanya Krallığı da katılacaktır.
  • İngiltere – İç savaşlar sonrasında yerleşen merkezi otorite. Fransa ile 100 yıl savaşları yapılır.
  • Fransa – İngiltere (100 yıl savaşları) ve Şarlken ile yaptığı savaşlardan yorgun. O yarışa daha geç katılacaktır.

İlk Keşifler: Portekiz

  • Portekiz Kralı Prens ‘Denizci’ Henri deniz araştırmalarını teşvik eder. İtalyan kent devletlerinden birçok başarılı denizci Portekiz’e gelir.İlk keşif ve sömürgeleri Afrika’da olacak,
  • Bartolameo Diaz, Ümit burnunu keşfeder, Fırtınalar Burnu adını verir, geri döner.
  • Vasko de Gama Ümit Burnu’nu (adını değiştirir) kullanıp Hindistan'a ulaşır.
  • Hindistan’a kadar uzanan bir denizaşırı sömürge imaparatorluğu kuracaklardır.
  • Portekiz Afrika’dan köle ile maden getirmeye başlar.

İspanya

  • Portekiz hizmetindeki Cenevizli gemici Kristof Kolomb’un ‘batıya doğru giderek Doğu’ya ulaşabiliriz!’ tezi pek rağbet görmeyince kendisi İspanya kraliçesi İsabella’ya başvurur. Kendisi farkında olmadan Amerika Kıt’ası’nı keşfedecektir. Fakat "Hindistan"dan getirdikleri İsabella'yı tatmin etmez…
  • Amerigo Vespuçi buranın yeni bir kıt’a olduğunu anlar. Bu olay ardından, İspanyol ‘fatihler’ bölgeye akın eder:
    • Cortez – ‘Aztek kasabı’
    • Pizzaro
    • Balboa – Panama’yı bulur.

Macellan

  • Dünyanın yuvarlak olduğunu kanıtlama niyetiyle yola çıkar. Yolda ölünce, yardımcısı yola devam edip Doğu’dan İspanya’ya varır, dünyanın yuvarlak olduğu anlaşılır.

16. Yüzyıl – İngiltere

  • İngiltere, yenilmez İspanyol donanmasını yerlebir ettikten sonra, denizlerde söz sahibi olmaya başlarlar.
  • 16. yüzyılın sonlarında Virginia kolonisi kurulur.

17. Yüzyıl – Hollanda

  • Abel Tazman Yeni Zellanda ile Tazmanya’yı bulur.

Coğrafi Keşiflerin Sonuçları

  • Sömürge imparatorlukları kurulur:
    • Avrupa’ya akan altın – zenginleşen Avrupa monarkları ve yoksullaşan Osmanlı.
    • Portekiz – Hindistan, Afrika, Brezilya
    • İspanya – Altın arayışı içerisinde Şili, Meksika, Orta Amerika…
  • Gelişen (ve değişen) ticaret yolları ve merkezleri:
  • Lizbon, Sevilla, Amsterdam, Londra limanları.
  • Akdeniz limanları önem yitirir.
  • Değerli madenler Avrupa’ya taşınır.
  • Eskiden toprak olan zenginlik ölçüsü, altın olur.
  • Fazladan maden → enflasyon → sabit gelirlilerin azalan alım gücü → ürün pazarlayamayan çiftçi para karşılığı çalışır → bedava işçi bulamayan soylu toprak satar.
  • Hristiyanlık Amerika’ya yayılır.
  • Avrupa’nın yiyecek kültürü değişir.

Osmanlı?

  • Osmanlı’nın aklına hiç keşif yapmak gelmez:
    • Zaten ekonomi güçlü
    • İpek ve Baharat yollarının hakimi
    • Toprak tabanlı bir imapartorluk
    • Okyanuslara uzak
    • Büyük gemileri yok
  • Osmanlı, ticaret yollarının önem yitirmesine karşı bazı önlemler alır: Kapitülasyonlar, Hint deniz seferleri vb., ancak pek işe yaramazlar.
Unless otherwise stated, the content of this page is licensed under Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 License.